به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ بنیاد نخبگان استان کردستان در راستای هدایت و حمایت از استعدادهای‌برتر و با هدف پیشگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی و ارتقاء سطح سلامت روان و کسب مهارتهای زندگی، کارگاه «فعالیت‌های بین‌رشته‌ای» را برگزار کرد.
ضرورت و اهمیت مطالعات بین رشته ای، ادبیات و پیشینه مطالعات بین‌رشته‌ای، انواع برنامههای درسی و آموزشی میانرشتهای، مدل طراحی فعالیت‌های بین رشته ای، مهمترین محورهای این کارگاه بود.
جمال سلیمی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه کردستان و محقق‌برجسته علوم‌تربیتی در این کارگاه گفت: مشکلات جهان‌نوین، مسائل علمی چندبُعدی، مسأله جزیی‌نگری و یک‌سویه‌نگری علوم، عدم‌ارتباط منطقی بین علوم مختلف و نبود همکاری مناسب بین آنها، عدم‌وجود شرایط برای انتقال علوم فراگرفته‌شده به موقعیت‌های مختلف، همگی نشان از ناتوانی علوم نظام‌مند در پاسخگویی به مشکلات حداقل مسائل جدید به دلیل ابعاد چندگانه آن شده است.
وی افزود: مسائل و مطالب بیان‌شده و چند بعدی، انسان را بر آن میدارد که دیدی جامع، همه‌جانبه و کل‌نگرانه به مسائل داشته و برای پاسخگویی به آنها علوم مختلف و البته مرتبط را با هم تلفیق کند.
سلیمی ادامه داد: رویکرد تلفیقی در پی آن است که با ارائه سازماندهی خاصی از آموزش، فرصت‌هایی را فراهم سازد تا افراد با اصول، مبانی، روش‌ها و موضوعات متنوع در حوزههای مختلف آشنا شوند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه کردستان اضافه کرد: در این رویکرد، فرد با ادغام چندین رشتۀ دانشگاهی، حرفهای یا تکنولوژیکی و با یک چشم‌انداز روشن از مسائل مورد بحث، در تعقیب یک وظیفه مشترک حرکت میکند.
وی با بیان اینکه رویکردها در دو سطح متفاوت اثرگذارند، اظهار داشت: دسته اول، مسائل و مشکلاتی را که نمیتوان بوسیلۀ تحقیقاتی در محدوده روش‌ها و توانمندی‌های یک رشته مورد توجه قرار داد مانند مسئله ایدز یا گرم‌شدن هوا و دسته دوم، بررسی موضوعاتی که در چارچوب سنتی علوم مختلف مورد غفلت واقع شدهاند؛ مانند حوزه مطالعات قوی یا مطالعات زنان. اینگونه بررسی مسائل از ابعاد گوناگون دارای شکلهای چندگانه ای است و بنابراین رویکرد تلفیقی دارای انواع مختلف است.
محقق‌برجسته علوم‌تربیتی در ادامه انواع رویکردهای تلفیقی را برشمرد و بیان داشت: رویکرد درون رشتهای، روشی است که در آن هر رشته، مفاهیم، ساختار، اصول و مبانی و روش‌های خود و همچنین ترتیب ارائه آنها را به طور کامل حفظ میکند و در آن دو یا چند رشته به صورت متوازی با برنامههای منحصربه‌فرد و البته با روش‌های خاص هر رشته به بررسی مسئله‌ای خاص میپردازد.
وی افزود: مشکل اساسی در استفاده از این رویکرد این است که ارتباط عمیق بین رشتهها ایجاد نمیشود و رشتهها بصورت مجزا در نظر گرفته شده و در اکثر موارد قابلیت‌های یک رشته در این نوع تلفیق به نفع رشته ای دیگر نفی میشود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه کردستان ادامه داد: در رویکرد چند رشتهای، موضوع یا مسئله از دیدگاه رشته ها و نظام‌های مختلف مورد بررسی قرار میگیرد. در این روش، رشته‌های مختلف روی یک مسئله تمرکز میکنند ولی تلاشی برای برقراری ارتباط بین آنها صورت نمیگیرد. این رویکرد با یک موضوع یا مسئله کلی آغاز میشود و در آن همه ابعاد موضوع بررسی شده و یک مفهوم به طور جامع در کلیت خود ارائه میشود. در این رویکرد برقراری ارتباط بین رشتهها راحت‌تر انجام میشود اما نیازمند آن است که افراد در ابعاد مختلف دارای دانش بالایی باشند.
سلیمی ادامه داد: رویکرد فرا رشتهای برخلاف رویکردهای قبلی که بر موضوعات و مسائل تأکید داشت، به افراد و مهارتهای آنان به عنوان اصل، تأکید دارد. مسئله مهم در این رویکرد، رعایت تعادل و ترکیب مناسب بین انواع گوناگون فعالیتها است. این رویکرد حدو مرز علوم را نادیده میگیرد و یک بیتوجهی آگاهانه به نقش علوم برای بدست آوردن یک بینش جدید یا گسترش دادن تحقیقات علمی دارد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه کردستان تصریح کرد: وجود علوم میان رشتهای در جهان امروز یک امر ضروری و مورد نیاز است و عدم‌توجه به استفاده از این علوم در امر آموزش، باعث میشود آموزش به صورت ناقص و بیارتباط با زندگی امروزی در آید. در واقع پیچیدگیهای جهان امروز و نیازهای گسترده نوع بشر، نیاز به این گونه از شیوۀ مطالعاتی را به صورتی گسترده میطلبد.
وی یادآور شد: نکته حائز اهمیت در استفاده از این علوم، این است که باید در طراحی و تبیین آنها از افراد متخصص و آگاه در حوزههای مختلف علوم مرتبط استفاده شود؛ زیرا عدم‌آگاهی کافی از ایجاد علوم میانرشتهای باعث سردرگمی و آشفتگی فکری افراد تحت تعلیم یا استفاده‌کننده این علوم میشود و آنان بهره زیادی از این علوم نمیبرند.
مدرس کارگاه اظهار داشت: تدوین و مطالعه علمی و روشمند برای مرتبط ساختن مفاهیم و گزاره‌های دو یا چند رشته مختلف مورد هدف در مطالعه میان رشتهای است. به‌علاوه فرهنگسازی و ایجاد رشته‌های مرتبط بر اساس مطالعه نیازهای جاری کشور می‌تواند جامعه علمی را به این هدف مطلوب رهنمون کند.
سلیمی در پایان گفت: استفاده از این رویکرد نباید موجب تباهی علوم موضوع‌محور شود چراکه در بیان کلی نظام‌ها باعث شناختهای دقیق و تخصصی نسبت به حوزههای مختلف تلفیق میشوند. بنابراین این دو روش مکمل یکدیگر هستند و مزایای یکی از این رویکرد به خاطر استفاده از دیگری نباید نادیده گرفته شود.
لازم به ذکر است، نشست پرسش و پاسخ در پایان کارگاه برگزار شد.