هر روز بر تعداد قوانين و آيين‌نامه‌هايي که هدفشان حمايت از شرکت‌هاي دانشبنيان است، افزوده مي‌شود. اما سوال اصلي اين‌جاست که بر اساس آيين‌نامه‌ها يک شرکت بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد تا در زمره شرکت‌هاي دانشبنيان قرار بگيرد و بتواند از مزاياي حمايتي استفاده کند؟
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان، بر اساس آيين‌نامه‌ها، کالاها و خدمات اين شرکت‌ها بايد در حوزه فناوري‌هاي بالا يا متوسط به بالا باشد به اين معنا که دانش فني طراحي و توليد نمونه آزمايشگاهي يا صنعتي محصول به دليل پيچيدگي فني اولا به‌سختي قابل کپي‌برداري و کسب آن از موانع اصلي ورود شرکت‌هاي ديگر به بازار باشد، ثانيا نيازمند تحقيق و توسعه قابل توجه توسط تيم فني خبره براي کسب آن باشد و در نهايت به ايجاد بخش عمده ارزش افزوده محصول منجر شده باشد. همچنين در بخش توليد لازم است کالاهاي ارائه شده در حال توليد يا حداقل در حد نمونه آزمايشگاهي با قابليت بررسي فني ساخته شده باشند. همچنين خدمات بايد اسناد فروش داشته باشند.
شرکت بايد دانش فني طراحي کالاها و خدمات يا يک زيرسيستم اصلي کالا و خدمات يا دانش فني طراحي و اجراي فرايند توليد کالا و خدمات را مشروط بر پيچيده بودن اين فرايند توليد کسب کرده باشد.
معيارهاي شرکت دانشبنيان
شرکت‌ها شامل سه دسته شرکت‌هاي توليدکننده کالاها و خدمات دانشبنيان، شرکت‌هاي نوپا و شرکت‌هاي صنعتي داراي فعاليت‌هاي دانشبنيان مي‌شوند. هر کدام از اين سه دسته نيز لازم است واجد شرايط خاصي باشند که در ذيل خواهد آمد:
الف) شرکت‌هاي توليدکننده کالاها و خدمات دانشبنيان
1- حداقل 50 درصد از درآمد يک سال مالي گذشته شرکت ناشي از فروش کالاها و خدمات دانشبنيان باشد.
2- براي شش ماه اخير سابقه بيمه پرداختي براي حداقل 3 نفر از کارکنان تمام‌وقت شرکت ارائه شود.
3- نسبت کارکنان تمام‌وقت در بخش‌هاي اصلي شرکت با حداقل مدرک کارشناسي به کل کارکنان تمام‌وقت فعال در بخش‌هاي اصلي شرکت براي شرکت‌هاي داراي کمتر از 50 نفر نيروي انساني حداقل 30 درصد و براي ساير شرکت‌ها حداقل 20 درصد باشد.
ب) شرکت‌هاي نوپا
1- کالاها و خدمات دانشبنيان مورد تاييد را حداقل در حد نمونه آزمايشگاهي با هدف توليد و فروش ساخته و ارائه شود.
2- حداکثر سه سال از زمان تاسيس شرکت گذشته باشد.
3- شرکت داراي حداقل 2 نيروي انساني پاره‌وقت باشد که حداقل يک نفر از آن‌ها در حوزه کالا و خدمات دانشبنيان شرکت متخصص باشد.
ج) شرکت‌هاي صنعتي داراي فعاليت دانشبنيان
با توجه به اهميت توسعه فعاليت‌هاي دانشبنيان در شرکت‌هاي بزرگ صنعتي و رسوخ فناوري‌هاي برتر در صنايع و شرکت‌هاي بزرگ، شرکت‌هاي متقاضي با دارا بودن يکي از شروط زير تاييد مي‌شوند:
1- درآمد شرکت در يک سال مالي گذشته ناشي از فروش کالاها و خدمات دانشبنيان حداقل 300 ميليون تومان و هم‌زمان بيش از 10 درصد از درآمد سال مالي گذشته شرکت باشد.
2- حداقل 50 درصد از درآمد يک سال مالي گذشته شرکت از محل فروش کالاها و خدمات با استفاده از تجهيزات يا فرايندهاي حائز شرايط دانشبنيان باشد.
3- ساخت تجهيزات يا فرايندهاي همه معيارهاي دانشبنيان حداقل در حد نمونه آزمايشگاهي باشد که شرکت قصد دارد با استفاده از آن‌ها به توليد کالاها و خدمات بپردازد.
ضوابط و فرايند اجرايي
شرکت‌هاي ياد شده براي مدت 2 سال مشمول حمايت‌هاي مورد نظر قانون هستند. تمديد اين زمان منوط به تداوم معيارهاي مورد نظر آيين‌نامه ارزيابي و تشخيص شرکت‌ها و موسسات دانشبنيان است. لازم به ذکر است که شرکت‌هاي صنعتي داراي فعاليت‌هاي دانشبنيان مشمول معافيت‌هاي مالياتي نمي‌شوند. همچنين حمايت‌هاي مورد نظر قانون صرفا براي توسعه و توليد کالاها و خدمات دانشبنيان خواهد بود و شرکت‌هاي تاييد شده براي استفاده از هر يک از حمايت‌ها و تسهيلات مد نظر قانون بايد معيارهاي خاص آن نوع حمايت‌ها و تسهيلات را به دست آورند.
دبيرخانه کارگروه مي‌تواند فهرست کالاها و خدمات دانشبنيان را اصلاح و به‌روزرساني کند و شرکت‌هاي تاييد شده را به صورت دوره‌اي يا تصادفي مورد ارزيابي قرار دهد و در صورت لزوم شرکتهايي که معيارهاي مورد نظر را از دست داده‌اند، از ليست شرکت‌هاي دانشبنيان خارج کند. همچنين، در صورت عدول يک شرکت از معيارهاي مندرج در اين آيين‌نامه، در هر زمان، آن شرکت امکان استفاده از تسهيلات مورد نظر قانون را از دست خواهد داد و دبيرخانه کارگروه مي‌تواند اقدامات لازم را براي خروج شرکت مذکور از فهرست شرکت‌هاي مشمول مزاياي قانون به عمل آورد.
همه شرکتهايي که بيش از 3 سال از تاريخ تاسيس آن‌ها گذشته باشد بايد در مرحله ارائه تقاضا اظهارنامه مالياتي داشته باشند و موظف به ارائه تعهدنامه دارا بودن نظام‌نامه مالي مصوب در هيات‌مديره يا مجمع عمومي شرکت يا موسسه هستند. صورت‌هاي مالي بايد به تاييد حسابرسان رسمي برسد. البته پرونده شرکتهايي که برخي از معيارهاي آيين‌نامه را ندارند، در موارد خاص، به پيشنهاد اعضاي کارگروه يا دبيرخانه، مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
لازم به ذکر است که چنانچه شرکت در عمل به تعهدات خود مرتکب تخلف شود يا از حمايت‌هاي قانون براي مقاصد ديگري استفاده کند، هم از استفاده مجدد از اين حمايت‌ها محروم خواهد شد و هم مجازات‌هاي پيش‌بيني شده در قانون براي آن اعمال مي‌شود.